Rusya-İsrail arasındaki 'Yahudi Ajansı krizinin' ikili ilişkilerin ötesinde etkileri olacak mı?
Kudüs İbrani Üniversitesi Siyaset Bilimi Profesörü Jonathan Freeman, Moskova makamlarının İsrail Yahudi Ajansının (JAFI) Rusya'daki temsilciliğini kapatma girişimiyle iki ülke arasında tırmanan gerginliği AA'ya değerlendirdi.
JAFI'nın Rusya'daki temsilciliğinin kapatılması durumunda oradan İsrail'e göç etmek isteyen yüz binlerce Yahudi'nin olumsuz etkileneceğine işaret eden Freeman, Ukrayna savaşından sonra Moskova'ya karşı hayata geçirilen yaptırımlar sebebiyle halihazırda Batı dünyasını temsilen Rusya'ya uçuşlarını sürdüren tek hava yolunun İsrail devlet hava yolları olduğunu söyledi.
İki ülke arasındaki mevcut kriz dolayısıyla İsrail ordusunun Suriye'deki hedeflere özgürce gerçekleştirdiği saldırıların da olumsuz etkileneceğini dile getiren Freeman, "Bizim korkumuz da İsrail ile Rusya arasındaki anlaşmazlığın İsrail'in Suriye'de çalışmalarını sürdürme gücünü yitirmesine yol açmasıdır." değerlendirmesinde bulundu.
Freeman, İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz'ın "Rusya'ya ait füzelerin, iki ay önce Suriye'de İsrail uçaklarını hedef aldığı" yönündeki açıklamalarını hatırlatarak, "Bildiğim kadarıyla Rusya'dan bu konuda herhangi bir yanıt gelmedi." dedi.
İsrail ve Rus ordularının Suriye'de karşı karşıya gelmesini engelleyecek bir ikili mekanizma için anlaştıklarını belirten Freeman, İsrail'in artık Suriye'de çalışmanın zorlaştığını daha iyi fark edebileceğine hatta Rusya'nın bu konudaki politikasını değiştirmiş olabileceğine dikkati çekti.
İki ülke arasında tırmanan gerginliğin etkilerinden birinin de İran ile yürütülen nükleer müzakerelerde Moskova'nın tutumunun değişebileceği olduğunu aktaran Freeman, Tel Aviv makamlarının, Rusya'nın nükleer müzakerelerdeki tutumunu İsrail'in çıkarları aleyhine değiştirebileceğinden endişe duyduğunu dile getirdi.
İsrail-Rusya krizinin kökleri
İsrail makamları, Rusya Adalet Bakanlığının JAFI temsilciliğinin kapatılması talebini, "Tel Aviv'in bazı politikalarına karşı intikam amacıyla sergilenen siyasi bir tutum" olarak görüyor.
Freeman, Rusya'nın JAFI temsilciliğini kapatma girişiminin sebeplerinden birinin de "Ukrayna'da Rus ordusuna karşı savaşan İsrail vatandaşlığı olan birkaç yüz kişinin olabileceğini" söyleyerek, "Başka sebepler de var tabii. Bunlardan biri JAFI'nın İsrail'e göç etmek isteyen Rus vatandaşlarıyla ilgili bilgi toplaması. Bu da JAFI'nın her yerde icra ettiği çalışmalarının bir parçasıdır zaten." diye konuştu.
Ancak ABD Başkanı Joe Biden'ın 13 Temmuz'da İsrail'e yaptığı ziyaretten sonra Rusya'nın söz konusu girişimi başlatmasının tesadüf olmadığını savunan Freeman, İsrail'in hem gizli hem açıktan Batı'nın Rusya'ya karşı politikalarını destekleyen birtakım adımlar attığını ifade etti.
Batı'nın Rusya'ya karşı politikalarına destek adımları kapsamında İsrail'in Ukrayna'daki birçok kuruma desteğini artırdığına dikkati çeken Freeman, sözlerini şöyle sürdürdü:
"İsrail'in perde arkasından Rusya'ya karşı yaptırımlara ciddi şekilde katıldığına inanıyorum. Kanaatimce Rusya'nın JAFI'ye yaklaşımı da çok önemli. Nitekim JAFI'nın finansal kaynağı dünyanın her tarafındaki Yahudiler olmakla birlikte en büyük payı ABD'den sağlanıyor. Dolayısıyla JAFI, ABD'nin finanse ettiği İsrail merkezli bir kuruluş olarak görülüyor."
ABD'nin Rus operasyonlarına karşı yaptırımları hayata geçirdiği gibi Rusya'nın da birtakım örgütlere yaptırımlar uygulayacağını gösterdiğini söyleyen Freeman, "Moskova JAFI'ye karşı sergilediği tutumla hem İsrail'e hem ABD'ye karşı adım attığını ortaya koydu." dedi.
İsrail'de Rusya'nın girişimine misliyle karşılık verilmesi yönünde yükselen seslere de işaret eden Freeman, "Moskova adımlarını sürdürürse İsrail de burada Rus çıkarlarına karşı birtakım adımlar atmak zorunda kalabilir." görüşünü dile getirdi.
Rusya ile yaşanan krizin yansımaları konusunda uyarıda bulunan Freeman, şöyle devam etti:
"Bunun büyük bir mesele olduğunu düşünüyorum. Bu nedenle Cumhurbaşkanı Isaac Herzog dahil olmak üzere İsrail tarafından bu meseleye yaklaşımda çok dikkatli olunması yönünde çağrılar yapıldı."
İsrail Başbakanı Yair Lapid'in Rusya-Ukrayna krizi başladığında takındığı Batı yanlısı ve Moskova'yı eleştiren tavra da değinen Freeman, Lapid'in "savaş suçu" gibi ifadeler kullandığını aktardı.
Freeman, eski Başbakan Naftali Bennett'in Rusya ile Ukrayna arasındaki ara buluculuk çabasının bir parçası olduğunu unutmamak gerektiğini, Rusya'ya gittiğini ve Vladimir Putin ile görüştüğünü hatırlattı.
İsrailli akademisyen ayrıca, İsrail'in açıkça duyurmadan Rusya ile Ukrayna arasındaki ara buluculuk çabalarını sürdürme ihtimalinin uzak olmadığı değerlendirmesinde bulundu.
İsrail ile Rusya arasında "Yahudi Ajansı gerginliği"
Rus Adalet Bakanlığı, geçen hafta İsrail'in kuruluşunda da önemli rol oynayan İsrail Yahudi Ajansının (JAFI) Rusya temsilciliğinin tasfiyesi talebinde bulunmuştu.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, 22 Temmuz'da yaptığı açıklamada, JAFI'nın Rusya temsilciliğinin kapatılmasıyla ilgili talebin, Rus mevzuatıyla ilgili olduğunu söylemişti.
İsrail Başbakanı Yair Lapid ise Moskova'nın, JAFI'nın Rusya'daki temsilciliğinin tasfiyesi yönündeki talebinin "iki ülke arasındaki ilişkileri etkileyeceğini" belirtmişti.
İsrail Başbakanlık Ofisinden 27 Temmuz'da yapılan yazılı açıklamada akşam saatlerinde İsrailli bir heyetin, konuyu görüşmek üzere Moskova'da Rus makamlarıyla bir araya geleceği bildirilmişti.
Moskova'daki Basmannıy Bölgesel Mahkemesinin internet sayfasında yer alan bilgiye göre, Rusya Adalet Bakanlığının başvurusu üzerine JAFI'nın Rusya'daki temsilciliğinin tasfiyesi ile ilgili ön inceleme bugün yapıldı.
Konuyla ilgili duruşmanın 19 Ağustos'ta görülmesine karar verildi.
Yahudi Ajansı 1929'da kuruldu
Hedefini, "tüm dünyadaki Yahudi halklarının, mirası ve topraklarıyla bağlantı kurmalarını sağlamak ve gelişen bir Yahudi geleceği ile güçlü bir İsrail inşa etmek için onları güçlendirmek" olarak açıklayan JAFI, 1929 yılında kuruldu.
Söz konusu Ajans, Yahudilerin Filistin topraklarına yerleştirilmesi yönünde yürüttüğü faaliyetlerle de biliniyor.
