Türkiye’nin NATO’ya Girişi

NATO’nun kuruluş aşamasına etki eden temel faktör somut bir tehdidin bulunmasıydı ve o dönem Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği agresif dış politika ve yayılma sinyalleri vermekteydi. Türkiye, tarihinde Ruslar ile pek çok kez savaştı ve bu savaşlardan özellikle “93 Harbi” olarak anılan 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı bilinç altımızda derin bir travma yarattı. Tabii ki NATO’ya üyeliğimiz kolay bir biçimde gerçekleşmedi. Dönemin Türkiye’de görev yapan ABD Büyükelçisi Edwin Wilson Türk askeri yapısının desteklenmesiyle ilgili raporları Washington’a gönderiyordu. Türkler asker bir millettir ancak artık dünya değişmişti. Türkiye’nin talimnamelerinden, askeri silahlarına kadar modernize olması şarttı. Bu dilimde o dönem ki iktidar ve muhalefet partileri kesin olarak NATO’ya üye olunmasını savundu. Özellikle Büyükelçimiz Feridun Cemal Erkin, ikincil tür ortaklığın kabul edilmeyeceğini diretip bu konularda görüşler belirtti. Sonradan Dışişleri Bakanımız olan Fatin Rüştü Zorlu ise NATO’ya üyeliğin milli güvenlik meselesi olduğunu belirtmiştir. Dolayısıyla bu iki devlet adamımızın ısrarlı tutumları ve stratejik bakış açıları dış politikamıza olumlu yansımıştır ve Kore savaşına da asker yollamamızdan sonra NATO’ya resmi olarak üye olunmuştur. O tarihten sonra dış politikamızda ABD ile sorunlar yaşadığımız olaylar mevcuttur ve bu sorunlar Türkiye’de ki bazı ideolojik gruplar tarafından NATO merkeze koyularak, hedef gösterici bir üslupla ifade edilmiştir. Kıbrıs’a bile çıkarmamızı ancak 1974 yılında yapabildik çünkü bu çıkarmayı yapabilecek birliğimiz ve askeri düzenimiz bile mevcut değildi. Ordu modernizasyonumuzda NATO’ya dahiliyetin önemi, milli güvenlik kültürümüzün desteklenmesi bakımından oldukça büyüktür. Eski subaylarımızın anılarını açıp okuyabilirsiniz.

NATO’nun Dönüşümü

Soğuk Savaş’tan sonra uluslararası ilişkilerle ilgili en temel sorulardan biri NATO’nun dağılıp dağılmayacağıydı. Oysa NATO dağılmak bir yana sınırlarını daha da genişletti. Ve bazı zirvelerinde kadın ve çocuklardan, enerji ve siber güvenliğe kadar güvenliğin yeni çeşitli boyutları üzerinde durdu. Savunma paktından güvenlik örgütüne dönüşen NATO hâlâ genişlemeye devam ediyor. Türk kamuoyunda bazı çevrelerin kasıtlı çizdikleri “Yenilmez Putin” algısı yerle bir oldu. Rusya’nın Ukrayna müdahalesinde Rusya askeri açıdan istediğini alamadığı gibi Rus etki alanında yer alan Finlandiya ve İsveç’te NATO üyesi oldular. NATO, Ukrayna’ya da askeri yardım yapacağını ve Rusya, Çin, İran gibi ülkelerin savaşı körüklediklerini 2024 Devlet Başkanları Zirvesi’nde işlemiştir. NATO kendisini yenileyen ve güvenlik konseptimize çoğu zaman katkıda bulunan bir ittifaktır ancak Türkiye’nin yine de bazı soru işaretleri bulunmaktadır. Türkiye’nin terörle mücadelesine NATO üyesi bazı ülkeler gerekli desteği yeterince vermemektedirler. 15 Temmuz 2016’da Türkiye’de gerçekleşen darbe girişiminde ise NATO bünyesinde görev yapan bazı Türk subayları darbeye iştirak etmişlerdir. Kimi zaman bazı NATO üyesi olan ülkelerin yöneticileri de NATO’yu eleştirmektedirler. Bütün sorunlar üzerinde düşünülmeli ve konuşulmalıdır. Şu anda NATO’nun dağılması da, Türkiye’nin NATO’dan ayrılması da söz konusu değildir. Neticede 24 Kasım 2015’te Rus uçağının düşürülmesinden sonra Rusya ile savaşa giremeyişimizin en önemli sebeplerinden biri NATO üyesi olmamızdı.

2026 NATO zirvesi Türkiye’de düzenlenecektir. Benim dış politikayla ilgili büyük temennilerimden birisi ilerleyen yıllarda bir Türk'ün NATO Genel Sekreterliğine getirilmesidir.

Onur Dikmeci Kimdir?

Algı yönetimi, istihbarat ve güvenlik bilimleri çalışmaları yürütmektedir. Bu alanlarla ilgili pek çok kitap yazan Dikmeci, ayrıca seminer, konferans gibi etkinliklerde de yer almıştır. Güvenlik, istihbarat, NATO gibi konularda eğitim almış ve eğitim programları düzenlemiştir.