Kovid-19 salgını organ bağışı ve nakillerinde belirgin düşüşe neden oldu

AA muhabirinin 3-9 Kasım Organ Bağışı Haftası dolayısıyla Sağlık Bakanlığı verilerinden derlediği bilgiye göre, Türkiye'de 22 bin 735 hasta, organ ve doku nakli bekleme listelerinde bulunuyor.

Bu hastalardan 809'u kalp, 39'u akciğer, 19 bin 80'i böbrek, 1337'si karaciğer, 265'i pankreas, 1'i ince bağırsak ve 1204'ü kornea nakli için sıra bekliyor.

"Gönüllü bağışçı sayımız oldukça düşük"

Türkiye Organ Nakli Vakfı (TONV) Başkanı Dr. Eyüp Kahveci, ilk olarak 2019'da Çin'in Vuhan kentinde görülen ve kısa sürede dünya geneline yayılan Kovid-19 salgının, ölüm ve hastalık yükünün yanı sıra birçok hastalık için tanı ile tedavide önemli sıkıntılara yol açtığını vurgulayarak, bağışların da bu süreçte olumsuz etkilendiğini söyledi.

Nakil için bağışçı sayısının yeterli olması gerektiğinin altını çizen Kahveci, "Sağlık Bakanlığı bağışçı-donör bilgilerine göre, organ bağışı kart sahibi kişi sayısı 30 Ekim 2022 itibarıyla 592 bin 893. Türkiye gibi 84 milyon nüfuslu büyük bir ülke için gönüllü bağışçı sayımız oldukça düşük." dedi.

Salgın öncesi yüzde 27 bandında olan aile bağış oranının, salgında yüzde 20 düzeylerine indiğine dikkati çeken Kahveci, sözlerine şöyle devam etti:

"Diğer bir deyişle yoğun bakım ünitelerinde ölen vakaların aileleri ile yapılan görüşmelerde organ bağışı için onay alma oranı, bu yılın ilk 10 ayında yüzde 17'lere kadar geriledi.

Türkiye, organ doku ve hücre nakli uygulamalarında yüksek kapasite ve canlı vericili nakillerde önemli bir deneyime sahip. Bu çok önemli, ancak bekleme listelerindeki hasta yükü göz önüne alındığında yeterli organ temini için hem sağlık sistemi içinde gerekli iyileştirmelerin yapılması lazım hem de organ bağışı konusunda toplumsal farkındalığın artırılması gerekli."

Nakilde salgın öncesi performans yakalanmaya çalışılıyor

Türkiye'de 22 bin 735 kişinin nakil listelerinde bulunduğunu ancak yetersiz bağış nedeniyle bu kişilere nakil yapılamadığını belirten Kahveci, "Organ nakli sayılarında halen toparlanma aşamasındayız ve pandemi öncesi performansı yakalamaya çalışıyoruz. Özellikle kalp ve akciğer nakillerinde pandemi öncesinde ciddi bir düşüş var. Pandeminin kamu ve üniversite hastaneleri üzerinde oluşturduğu yük, organ nakli gibi özellikli sağlık hizmetlerinin sunumunda sınırlamalara yol açmıştır. 2023 yılında pandemi öncesi sayıları geçeceğimizi ön görüyoruz." diye konuştu.

Veriler düşüşü ortaya koyuyor

Sağlık Bakanlığı verilerine göre kalp nakli sayısı 2018'de 91, 2019'da 84'ken 2020'de 21'e düştü.

Geçen yıl 24 kişiye kalp nakli yapıldı, 30 Ekim 2022 itibarıyla nakil sayısı 20 oldu.

Akciğer nakli sayıları da 2018'de 43 iken, 2019'da 33'e, 2020'de 11'e geriledi.

Geçen yıl 21 kişiye akciğer nakli yapıldı, bu yıl 30 Ekim itibarıyla akciğer nakli yapılan kişi sayısı 9 oldu.

Böbrek nakli için sıra bekleyen hastalardan 3 bin 874'ü 2018'de, 3 bin 863'ü 2019'da ameliyat edildi. Nakil sayısı 2020'de 2 bin 499'a geriledi, geçen yıl 3 bin 375'e yükseldi. Bu yıl 30 Ekim itibarıyla sayı 2 bin 973 oldu.

Ayrıca, 2018'de 1587 olan karaciğer nakil sayısı, 2019'da 1776'ya çıktı. Karaciğer nakilleri 2020'de 1319, 2021'de 1530, bu yıl 30 Ekim itibarıyla 1294 olarak kayıtlarda yer aldı.

En sık yapılan nakiller arasında yer alan korneada ise sayı 2018'de 4 bin 141, 2019'da 3 bin 789, 2020'de 1651, 2021'de 2 bin 812 ve 2022'de 2 bin 656 oldu.

Muhabir: Yeşim Sert Karaaslan