Market poşetinde zam polemiği

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Plastik Poşet Alt Komisyonu, 2023 yılı plastik poşetlerin satış ücretlerinin belirlenmesi ve uygulamaya ilişkin görüş alışverişinde bulunulması gündemiyle ilgili sektör ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin katılımıyla toplandı.
2019 yılında başlatılan uygulama dâhilinde plastik poşetler adet başına ve vergiler dâhil olmak üzere 25 kuruştan satılıyordu. Söz konusu tutar 2020, 2021,2022 yıllarında da değişiklik yapılmadan 25 kuruş olarak uygulanmaya devam edildi.
Bakanlık’ta gerçekleştirilen Komisyon toplantısına plastik sektörü adına katılan PAGEV (Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme Eğitim Vakfı), 25 kuruşluk poşet fiyatının bir sene daha aynı şekilde kalmasını talep etti.
Konuya ilişkin açıklama yapan PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, “Ücretli Poşet uygulamasında Bakanlığımız amacına ulaşıp, gereksiz poşet kullanımının önüne geçti. Bu anlamda küresel resesyon ve enflasyon ortamında poşet fiyatında 2023 yılında artış yapılmayıp 25 kuruşta kalınması hem tüketici hem üretici hem çevre için olumlu sonuç doğuracaktır. Böyle olursa yeniden değerleme oranı artacağından hem tüketici 25 kuruş verecek, hem de perakendeci cebinden ekstra GEKAP ödeyecek. Bu sayede perakendeci de daha az poşet kullanılsın diye uğraşacak ve kasalarda gerektiği kadar poşet satılacaktır” dedi.
"ARTIŞ TÜKETİCİYE YANSITILMAMALI"
Poşet fiyatındaki artışın tüketiciye yansıtılmaması gerektiğini savunan PAGEV Başkanı Eroğlu, “fiyat 25 kuruş olarak devam etsin” derken, perakendeciler ise devletin başta geri dönüşüm olmak üzere, çevresel faaliyetleri finanse etmek üzere satılan poşet başı aldığı GEKAP payının yüksekliğinden şikâyet ederek, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren fiyata yüzde 300 zam yapılarak poşetin, tüketiciye 75 kuruştan satılmasını talep ettiler. Poşet fiyatında artış talep eden Türkiye Perakendeciler Federasyonu Başkanı Ömer Düzgün, “75 kuruş bizim talebimiz. Poşet parası bizim kasamıza yüzde 100 girmiyor” diyerek marketlerin zam taleplerine dair savunma yaptı. Poşet konusunda taraflar görüşlerini karşılıklı olarak bu şekilde paylaşsa da son sözü Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı söyleyecek.
3.8 MİLYAR LİRA TASARRUF SAĞLADI
Bakanlık verilerine göre, ücretli poşet uygulamasıyla 4 yılda, plastik poşet kaynaklı 550 bin ton plastik atığın oluşumu ve 23 bin ton sera gazı salımı engellendi. Plastik poşet kullanımındaki azalma ile Türkiye’de plastik poşet üretimi için gerekli plastik ham madde ithali de düştü ve yaklaşık 3.8 milyar TL tasarruf sağlandı.
FEDAKÂRLIK SIRASI MARKETLERDE
Çevresel kirliliği azaltmak amacı taşıyan paralı poşet uygulamasında tüketicilerin, çevre için poşete 25 kuruş verip fedakârlık yaptığını hatırlatan Eroğlu, “öte yandan poşet üreticileri de azalan tüketimle işlerinin %70 oranında düşmesine rağmen uygulamaya destek verdiler. Şimdi elini taşın altına koyma sırası marketlere geldi. Marketler de 55 kuruş katkı yaparak çevresel kamu yararı kapsamında adaletli bir uygulamaya imza atılmasına olanak sunacaklar. Ücretli poşet uygulamasıyla tüketici, 25 kuruşu vermemek için zaten gereksiz alımı azalttı. Ancak marketler, kasada “bir poşet daha alır mısınız?” diyerek poşet satma gayretindeydi. 2023’te poşet 25 kuruştan satılmaya devam edilirse artık satılan her poşet üzerinden marketçinin de kasasından ekstra para çıkacağından kasada poşet verilirken daha dikkatli olunacak. Poşet, satılacak mal olarak görülmekten çıkacak. Böylece çevresel anlamda daha olumlu sonuç elde edilecek. Bakanlığımızdan beklentimiz, ücretli poşet üzerinden toplanan bedellerin geri dönüşüm, depozito gibi çevresel faaliyetlerde etkin şekilde kullanılmasıdır. Devam eden çevresel projelerin de ivedilikle tamamlanmasıdır” diye konuştu.
TÜKETİCİNİN ÖDEDİĞİ BEDELİN KIRILIMI NE?
2022 için GEKAP için alınan bedel 25 kuruş dolayısıyla tüketicinin ödediği 25 kuruşun tümü devletin başta geri dönüşüm olmak üzere, çevresel faaliyetleri finanse etmek üzere aldığı GEKAP payına gidiyor. Perakendeciler, tüketiciye sundukları poşetin fiyatını ise kendileri karşılıyor. 2023 yılı için fiyat 25 kuruş olarak kalmaya devam ederse, GEKAP payı, yeniden değerleme oranı yüzde 122 olarak açıklandığından ortaya yaklaşık 55 kuruşluk bedel çıkacak. Bu durumda tüketiciler, her poşet için 25 kuruş öderken, perakendeci de yaklaşık 55 kuruşu GEKAP payı ödeyecek.
İLGİLİ MEVZUAT NE DİYOR?
2872 sayılı Çevre Kanunu’nun ek 13’üncü maddesinde yer alan “Plastik poşetler satış noktalarında kullanıcıya veya tüketiciye ücret karşılığı verilir” hükmü çerçevesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından “Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar” yayımlanarak, 1 Ocak 2019 tarihinde plastik poşetlerin ücretlendirilmesi uygulaması başlatılmıştı. Plastik poşetlerin tüketicilere satış birim ücretlerinin belirlenmesinde, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'nde yer alan “Plastik torbalara uygulanacak ücret, her yıl piyasa koşulları ve ilgili sektör temsilcilerinden oluşan Ambalaj Komisyonunun önerisi dikkate alınarak bakanlık tarafından belirlenir ve takip eden yıl boyunca geçerliliğini korur” hükmü esas alınıyor.