Elektriğe gelen zamlarla birlikte bazı tüketiciler faturalarını düşürmenin yollarını ararken dar gelirli vatandaşlar da kabarık faturaları nasıl ödeyeceğini araştırıyor. Ancak elektrik tüketicilerinin sosyal hakları mevcut ve bu haklar kanun ve yönetmeliklerle korunuyor. Peki, elektrik tüketicisinin hakları neler? İhtiyaç sahibi aileler elektrik desteğinden yararlanabilmek için ne yapmalı? İşte elektrik tüketicilerinin hakları ve devletin ihtiyaç sahiplerine sağladığı elektrik desteklerinin şartları;
Yaşam destek cihazlarına bağımlı olan tüketicilerin elektriği kesilemez
Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği’nde, tüketicilerin korunması ve desteklenmesi kapsamında birçok madde yer alıyor. Yönetmeliğe göre elektrik dağıtım şirketleri, elektrikle çalışan diyaliz destek ünitesi, solunum cihazı ve benzeri nitelikte yaşam destek cihazlarına bağımlı olan ve destekleyici belgelere sahip tüketicilerin yazılı başvuru yapması koşuluyla bu tüketicilerin yaşadığı kullanım yerlerine ait perakende satış sözleşmeleri ve ikili anlaşmaları kayıt altına almakla yükümlü. Tüketici bu kullanımından dolayı elektrik faturasını ödeyemezse dahi elektriği kesilemez. Tüketici borcun ödenmesine yönelik taksitlendirme isterse tedarikçi bu taksitlendirmeyi yapmak zorunda. Taksitlendirme süresi ise azami dört ay. Dağıtım şirketi tüketiciye sağlık raporunun süresinin sona ereceğine ilişkin bilgilendirmeyi raporun süresinin sona erme tarihinden en az 20 gün önce yapmak zorunda. Tüketici de geçerli raporu 30 gün içerisinde şirkete bildirmekle yükümlü. Eğer sağlık raporunun süresi dolduysa ve tüketici 30 gün içerisinde yeni raporu bildirmediyse, bu tüketiciye tanınan 30 günlük süreyi takip eden 3 iş günü içerisinde bildirilir ve tüketicinin elektriği mevzuatın düzenlediği hallerde kesilebilir. Ayrıca planlı elektrik kesintileri olacaksa bu tüketiciler elektrik dağıtım şirketleri tarafından tüketicinin belirlediği iletişim aracıyla öncelikle bilgilendirilmeliler. Eğer plansız elektrik kesintileri söz konusuysa yine bu tüketiciler kesinti ile ilgili durum hakkında elektrik dağıtım şirketleri tarafından bilgilendirilmek zorundalar.
65 yaş üstü tüketicilerin elektriği sadece üç fatura üst üste ödenmezse kesilebilir
Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre, kendi adına perakende satış sözleşmesi olan mesken tüketici grubunda bulunan 65 yaş üstü tüketicilerin, yüzde 40’ın üzerinde engelli olduğuna dair sağlık kurulu raporunu görevli tedarik şirketine ibraz eden engelli tüketicilerin ve Şehit Aileleri ve Muharip/Malul Gaziler mesken alt tüketici grubunda bulunan tüketicilerin elektriği, tek bir kullanım yerine ait faturaların aralıksız olarak yıl içerisinde en az üç dönem boyunca zamanında ödenmemesi ve tüketicinin kesme yapılacağı hakkında görevli tedarik şirketi tarafından bilgilendirildiğinin ispatı hallerinde kesilebiliyor. Borcun ödenmesine ilişkin taksitlendirme talep edilmesi halinde taksitlendirme tedarikçiler tarafından yapılmak durumunda. Taksitlendirme süresi azami dört aydır olarak belirli.
Tüketici hizmetleri merkezleri 24 saat kesintisiz hizmet verir
Yine yönetmeliğe göre, dağıtım şirketleriyle görevli tedarik şirketleri tarafından, faaliyet konularıyla ilgili olarak arıza bildirimi, kaçak ve usulsüz elektrik enerjisi kullanım ihbarları, ödeme bildirimlerine ilişkin itirazlar, şikâyetler ve benzeri konularda yapılan başvuruların cevaplandırılması için, yeterli donanım ve personele sahip tüketici hizmetleri merkezleri kurulması zorunlu. Bu merkez, tüketicilere yönelik 24 saat kesintisiz hizmet verecek şekilde kurulur. Dağıtım şirketleri ile görevli tedarik şirketleri tüketicilere yönelik çağrı hizmetleriyle ilgili olarak birbirlerinden veya aynı kaynaktan hizmet alımı yapabilirler. Bu kapsamdaki hizmet alımı, herhangi bir süre sınırlamasına tabi değil. Dağıtım şirketleri ile görevli tedarik şirketlerinin internet sitelerinde, kolayca görülebilecek ve erişilebilecek şekilde “İtiraz veya Şikâyet Başvurusu” erişimine yer verilmesi de zorunlu olarak yer alıyor.
Tüketici yılda iki kez tüketim oranlarını öğrenebilir
Dağıtım şirketiyle görevli tedarik şirketleri, aldıkları hizmetle ilgili gerekli bilgilendirmeleri tüketicilere yapmak zorunda. Tüketicilere ücretsiz olarak broşür, katalog gibi araçlar dağıtabilir ya da elektronik posta veya kısa mesaj gönderebilirler. Tüketici talep ederse dağıtım şirketi, yılda iki defadan fazla olmamak üzere tüketicinin geçmiş 24 aya yönelik elektrik enerjisi tüketimini tek zamanlı veya çok zamanlı olarak kWh cinsinden gösteren belgeyi ücretsiz olarak tüketiciye sunmak zorunda. Ayrıca dağıtım şirketlerinin tüketicileri, dağıtım veya iletim sisteminde programlanmış bir müdahale nedeniyle meydana gelecek programlı kesintiler hakkında yazılı, işitsel veya görsel basın yayın kuruluşları aracılığıyla ve internet sitesinde, ayrıca isteyen kullanıcılara kısa mesaj ya da elektronik postayla kesintinin tarih, başlangıç ve sona erme zamanının, kesintinin başlama zamanından en az kırk sekiz saat önce bilgilendirmesi gerekiyor.
Beş ve daha fazla kişilik hanelere aylık 206 TL destek
Aile ve Sosyal Hizmet Bakanlığı’nın sosyal yardım programları içerisinde dar gelirli ve ihtiyaç sahibi vatandaşlar için düzenlediği elektrikle ilgili yardım programları da mevcut. “Elektrik Tüketim Desteği”nden 3294 ve 2022 sayılı Kanunlar kapsamındaki düzenli sosyal yardım programlarından veya engelli yaşlı aylığından faydalanan ihtiyaç sahibi haneler yararlanabiliyor. Destekten faydalanabilecek ihtiyaç sahibi ailelerin belirlenmesi için de hanede kişi başına düşen gelire bakılıyor. 2022 itibariyle bu tutar 1417,80 TL olarak belirlendi. Dört kişilik bir ailenin geliri 3.409 TL’nin altındaysa ihtiyaç sahibi hanelerin elektrik tüketimi belirlenen kWh limitine kadar karşılanıyor. Bu yardımdan yararlanabilmek için herhangi bir kuruma başvuru yapılmasına gerek yok. Hak sahiplerinin kimlik kartı ve elektrik faturası ile PTT şubesine gitmeleri yeterli oluyor. Bu yardım programı kapsamında 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren 1-2 kişilik hanelere aylık 75 kWh (103 TL), 3 kişilik hanelere aylık 100 kWh (137,33 TL), 4 kişilik hanelere aylık 125 kWh (171,67 TL), 5 ve daha fazla kişilik hanelere aylık 150 kWh (206 TL) karşılığı tutarınca nakdi destek sağlanıyor. Ödemeler aylık olarak yapılıyor.
Cihaza bağımlı hastalara güç desteği yardımı
Aile ve Sosyal Hizmet Bakanlığı, kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olarak hayatını sürdürmek durumunda kalan kişilere de destek veriyor. Elektrikle ilgili bir başka yardım programı ise “Kronik Hastalara Elektrik Tüketim Desteği”. Bu destekle Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma (SYD) Vakıfları tarafından 2828 sayılı Kanun kapsamında evde bakım yardımı almayan, kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan 3294 sayılı Kanun kapsamındaki hastaların yaşadığı hanelere “Elektrik Tüketim Desteği”, “Kesintisiz Güç Kaynağı Desteği” ve “Birikmiş Elektrik Borcu Desteği” verilmesi şeklinde yardımlar yapılıyor. Bu desteğe hastanın kendisi, hastanın sağlık gerekçesiyle evden çıkamayacak durumda bulunması durumundaysa hastanın vekili, vasisi veya velisi tarafından hasta adına başvuru yapılabiliyor. Bu kişilerin bulunmaması durumunda hastanın hanesinde vakıf personeli tarafından da başvuru alınabiliyor. Başvuru için kimlik kartı, sağlık raporu ve vakıftan temin edilen başvuru formu gerekiyor. Elektrik Tüketim Desteği kapsamında cihazın tüketim düzeyine göre aylık 200 TL’ye kadar destek veriliyor. “Kesintisiz Güç Kaynağı Desteği” ve “Birikmiş Elektrik Borcu Desteği” için ise herhangi bir üst sınır yok. Vakıf mali imkanlarınca yapılabiliyor. “Elektrik Tüketim Desteği” ödemeleri aylık, “Birikmiş Elektrik Borcu Desteği” ve “Kesintisiz Güç Kaynağı Desteği” ise tek seferlik yapılıyor.