Bitkisel çayların tüketimi, bitkilerin şifa amaçlı yaygın biçimde kullanılmasıyla birlikte giderek artıyor. Bitki ve meyve çaylarının, koruyucu olarak veya şifalı etkilerinden yararlanmak amacıyla tüketilmesinin yanında, pek çok kişi günün değişik saatlerinde farklı bir aroma ve lezzet bulmak için de bitki çaylarını tercih edebiliyor. Özellikle kullanım kolaylığından dolayı poşet çaylar tercih edilirken bitki çayları arasında en favori olanlardan biri yeşil çay.
Siyah çaydan ne farkı var?
Yeşil çayın, çay bitkisinin fermantasyon uygulanmamış yaprakları olduğunu ifade eden Prof. Dr. Ekrem Sezik, şu bilgiler verdi: “Yeşil çayda, bitkinin tepesinde tomurcuk halindeki ve altındaki 2-3 yaprak toplanır, hızla kurutulur. Siyah çay ise aynı şekilde toplanan yaprakların, değişik süre ve yöntemlerle fermentasyonu sonucu elde edilir. Bu fermentasyon sırasında yeşil çaydaki antioksidan etkiyi sağlayan maddelerde değişiklikler olmakta dolayısıyla miktarları azalmaktadır. Yapısında bulunan maddeleri kısaca belirtelim: Polifenol yapısındaki maddeler (kateşin ve gallokateşinler, flavonoller), kafein, teanin (amino asit) vb. Yeşil çayın sağlık için yararlı kullanımı, bu maddelerin müşterek etkileri ve bilhassa kateşin ve gallokateşinlerden dolayıdır. Yeşil çayda, antioksidan etkiyi sağlayan kateşin ve gallokateşinler yüksek miktarda bulunur. Siyah çayda ise bu miktar yeşil çaya göre dörtte bir oranındadır. Kafein, teanin gibi maddelerde değişim olmadığı için benzer miktarlarda bulunur.”
Yeşil çay nasıl hazırlanmalı?
Yeşil çayın ideal olarak tüketilmesi için demleme koşullarının önemli olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Sezik, şunları söyledi: “Kateşin ve gallokateşinlerin önemli bir kısmı demlemenin ilk 5 dakikasında poşetten suya geçer. Eğer ortamda limon bulunursa suya geçiş hızı artar. Kupaya konan yeşil çay üzerine, sıcak su ilâve edilip 5 dakika civarında tutulur. Buna bir dilim limon ilave edildiğinde hem polifenollerin geçişi hızlanır hem de çay limon aroması kazanmış olur. Poşet bu süre sonunda çıkarıldığında, kupadaki sıvıda yeterli antioksidan madde yoğunluğu sağlanmış olacaktır. Yeşil çayı kokulandırmak için kupaya 6–7 biberiye yaprağı da kırılıp atılabilir. Böylece güzel bir aroma sağlamanın yanında, biberiye yaprağının da antioksidan etkisinden yararlanmak mümkün olur. Piyasada kokulandırılmış değişik poşet yeşil çaylar da bulunmaktadır. Kokulandırmada kullanılan maddelerin, yeşil çayın taşıdığı antioksidan maddelerle hiçbir etkileşimi yoktur. Gönül rahatlığı ile kokulu çaylar da kullanılabilir.”
Sağlığa etkisini araştırmalar da ortaya koyuyor
Uzak Doğu’da yapılan araştırmalara göre yeşil çayın sağlık üzerindeki olumlu etkilerinin ortaya çıktığını belirten Prof. Dr. Sezik, sözlerini şöyle tamamladı:
“Yapılan yeni çalışmalarda, kafeinin beynin performans artırıcı etkisinin, teanin tarafından artırıldığı gösterilmiştir. Bu sonuca hem deney hayvanlarında hem de insanda yapılan çalışmalarla ulaşılmıştır. Daha ileri çalışmalar ise devam etmektedir. Teanin yeşil çayın kendine has hoş lezzetini sağlayan maddelerden biridir. Çalışmaların önemli bir kısmı devamlı yeşil çay içen Uzak Doğu ülkelerinde yapılmış epidemik çalışmalardır. Bu araştırmalardan çıkan sonuçların ana hatları şöyledir: Günde 4 -5 kupa yeşil çay içilmesi halinde kalp-damar hastalıklarına yakalanma riskinin azaldığı; kişilerin total kolesterol oranı yeşil çay içmeyenlere göre yüzde 11 civarında düşük çıktığı; antioksidan etkiden dolayı kolon, göğüs, küçük hücreli akciğer kanseri, prostat kanseri gibi kanserlere karşı koruyucu etki sağlandığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla günde 4-5 kupa yeşil çay içilmesi ile kalp-damar sistemine pozitif etkilerin yanında uygun bir antioksidan etki de sağlanabilecektir. Teaninin etkileri de ilâve edilirse, yeşil çay içmenin keyif vermenin yanında sağlığa önemli yararlarının bulunduğunu belirtmek gerekir.”