Covid – 19 Travması Ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Tıpkı diğer travmatik olaylarda olduğu gibi Covid-19 pandemisi de çoğumuz için yoğun korku, panik, çaresizlik ve umutsuzluk yaşamamıza neden oldu. Ülkemizde virüsün ortaya çıktığı ve hızla yayıldığı ilk haftalarda böyle duygular yasamız gayet normaldi.

Görünmeyen, hızla yayılan, hayatımızı tehdit eden ve tüm dünyayı etkisi altına alan tehlikeli bir salgına maruz kaldık ne de olsa. İnsanın en temel psikolojik ihtiyacı olan hayatımızı, yaşamımızı güvende hissetme duygumuz bir anda alt üst oldu.

Yakınlarını kaybedenler,  virüse yakalananlar, hastanede bu hastalıkla mücadele edenler ve yakınları birinci derecede travmaya maruz kaldıkları için elbette ki bu olayın olumsuz etkilerini çok daha fazla hissettiler.

Ülkemizde virüs salgınının kontrol altına alınmaya başladığı şu günlerde çoğumuz ilk haftalarda hissettiğimiz panik ve yoğun stresten kurtulup, fiziksel ve ruhsal olarak normale dönmeye başladık. Stresle baş etme mekanizmaları güçlü olmayan, salgın nedeniyle işini kaybeden, sevdiklerinden ayrı kalan, sosyal desteği az olan vb. bazı insanlar için ise yaşadıkları stres katmerlenerek arttı. Allah'ın izniyle ülkemizde virüsün etkisi tamamen ortadan kalktığında bile, yaşadıkları travmanın olumsuz etkilerinden kurtulamamış insanlar olacak.

Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, özellikle doğal afetler, savaşlar, toplumsal ekonomik krizler, salgın hastalıklar gibi travmatik olaylarda mağdur olan insanların yüzde 10–15 i çok kısa bir sürede toparlanıp, olayın olumsuz etkileriyle başa çıkabilirler. Yaklaşık yüzde 70 gibi bir bölümü ise olaydan etkilenir ve stres tepkileri gösterirler. Bu gruba giren kişilere yapılacak her tür sosyal destek, özellikle psikolojik destek çok önemlidir. Gerekli desteği görürlerse kısa sürede toparlanıp normale dönebilirler. Geriye kalan yüzde 10–15’lik kısım ise travmatik olaydan uzun süreli olarak etkilenirler. Stresleriyle başa çıkamazlar, gündelik hayatlarını idame ettiremezler. Psikolojik destek olmadan normale dönemezler. Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) durumu oluşur ve bu durumu çok yoğun olarak yaşarlar.

Travma Sonrası Stres Tepkileri;

— Normalden fazla terleme

— Kaslarda gerginlik

— Yorgunluk

— Uykuya dalmada güçlükler, sık sık uyanma

— Vücudun bazı yerlerinde ağrı ya da acı

— İştahta azalma ya da artma

— Mide bulantısı

— Cinsel istekte azalma

— Korku, suçluluk, yas, utanç, öfke

— Çaresizlik, ümitsizlik

— Yakınlarına karşı ilgisizlik

— Gündelik faaliyetlere karşı ilginin azalması

— Hafıza problemleri, dikkat dağınıklığı, dalgınlık

— İlişkilerde artan çatışma eğilimleri

— İçe kapanma, yalnız kalma isteği

— Evden dışarı çıkamama

— Alkol, madde kullanımı

— Takıntılı davranışlar

— Panik atak oluşması veya yeniden ortaya çıkması

Yaşamsal tehdit içeren, yaşamın sürekliliğini sekteye uğratan ve kişilerin, dünyaya, kendisine ve diğerlerine ilişkin temel inançlarının sarsılmasına neden olan durumlarda ortaya çıkan stres tepkileri normal tepkilerdir. Bunlar travmatik olayın hemen ardından görülebilecek beklenen tepkilerdir. Bu tepkiler bir kaç haftadan sonra hala devam ediyorsa Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) var demektir. Olayla ilgili hatıralar, görüntüler, düşünceler travmatik olayı kişiye tekrar tekrar yaşatır. Kişinin gündelik yaşam işlevselliğini bozar. Böyle durumlarda kişinin psikolojik destek alması gerekmektedir. Bu ihmal edilmemesi, zamanla geçecek diye beklenilmemesi gereken bir durumdur. Aksine erteledikçe kişi depresyona doğru sürüklenebilir. İyileşme süreci daha zorlaşır.

Hepimizin az ya da çok mağdur olduğu bu imtihan sürecinden Allah (C.C) Ramazan ayından hayır ve bereketiyle, kolaylıkla çıkmayı nasip etsin. Ramazan Bayramınız Mübarek Olsun.