Bu ay ki yazımda bir farkındalık oluşturmak adına psikoterapi nedir, ne değildir? konusunu ele almak istedim. Sosyal medyada ya da sosyal hayatımızda hepimiz son yıllarda psikoterapi ya da terapi kelimesini çok duyar olduk. Bazıları psikoterapinin ne olduğuna dair doğru farkındalığa sahipken, edindikleri eksik veya yanlış bilgilerden ya da terapi deneyimi olan bir tanıdığının aktardığı olumsuz sonuçlardan dolayı kimi insanlar da ihtiyaçları olmasına rağmen hala önyargıyla yaklaşmaktadırlar.
Bir de cesaret edemeyen başka bir kesim vardır. Terapiye gittikleri zaman eleştirileceklerini, terapistin kendilerini yargılayacaklarını düşünürler ve bu önyargıları nedeniyle destek almaktan çekinirler. Sorunlarıyla yaşamaktan başka çareleri olmadığına inanırlar. Bir gün bir mucize olmasını ve o mucizenin sorunlarını halletmesini beklerler. Aslında bir bakıma onlara hak vermiyor değilim. Neden? derseniz ne yazık ki bu işi yapmaya yetkin olmayan, kendilerine gelen insanları eleştirip, yargılayarak terapi yaptığını zanneden çürük elmaların da bu işi yaptıklarını ve insanlara ne kadar zarar verdiklerini biliyorum da ondan. Ülkemizde ne yazık ki bu konuda belirgin bir yasa yok. O nedenle kendi ruh sağlığınız konusunda kendi tedbirinizi kendiniz almalısınız. Psikolojik bir sorun yaşıyorsanız ve bu konuda terapi desteği alacaksanız kime gideceğinize dikkat etmelisiniz. İyi bir üniversiteden mezun olmuş, gerekli eğitimleri almış terapi yapabilme yeterliliğine sahip olan terapistleri seçmelisiniz. Bu önemli uyarıyı da yaptıktan sonra psikoterapi hakkında oluşmuş önyargılardan devam etmek istiyorum.
Toplumun bir kısmı psikoterapinin karşılıklı konuşmadan ibaret olduğunu düşünerek, sadece konuşmanın sorunları çözemeyeceğine inanırlar. Öyle ya sorunlarını, dertlerini zaten eşe dosta anlatarak bol bol konuşuyorlardır ama bu konuşmalar sorunlarının hiç birini çözememektedir!
Bu ve benzeri pek çok yanlış edinilmiş bakış açıları ve önyargıları mevcut. Muhtemelen siz de psikoterapiye karşı benzer şekilde önyargıları olan insanlar tanıyorsunuzdur. Belki de destek almayı düşünen ama bu konuda kararsız olanlardansınız. Psikoterapi nedir? Terapi sürecinde terapist nasıl yardım eder?...vs. bunun gibi soruların cevaplarını merak edenler için kısaca bunları açıklamak istiyorum.
Psikoterapi Nedir?
Psikolog, psikolojik danışman veya psikiyatr gibi ruh sağlığı alanında çalışan bir uzmanın desteği ile birlikte, yaşanılan sorunları konuşma sürecidir. Fakat bu konuşma eşle, dostla, arkadaşla konuşmaya benzemez. Normal bir sohbetten çok daha öte bir şeydir.
Terapist ile danışan kişi arasında güvene dayalı bir ilişki söz konusudur. Terapi odasında konuşulan mutlaka terapi odasında kalır. Terapist asla yargılamaz, eleştirmez, nasihat vermez. Terapist ve danışan arasında şeffaf ve kaliteli bir ilişki oluşturulur. Terapist, danışanın kendisiyle ilgili gözlemlerini kişide farkındalık oluşturmak ve sorunlarının oluşmasına neden olan durumları keşfetmesi için açık bir şekilde geri bildirim verir. Normal hayattaki ilişkilerde ise durum böyle değildir. Çoğunlukla açık bir şekilde ilişkide bulunduğumuz kişilerden kendimizle ilgili açık ve net geribildirimler almadığımız gibi, biz de onlara karşı açık ve net olamayız.
Terapist danışanla konuşurken, gözlemleriyle ilgili geri bildirimler verirken, kişinin problemlerini anlayıp çözebilmesi için bilimsel olarak kanıtlanmış bazı teoriler, terapi teknikleri ve bilgiler kullanır. İlaçla tedavi yönteminden farklı olarak, kişinin yaşadığı sorunlarıyla ilgili semptomları ortadan kaldırmak yerine var olan soruna ve semptomlara bir bütün olarak bakılır. Sorunun oluşmasına neden olan düşünceler duygular, inançlar, yaşanılan olaylar ve kişilik özellikleri uygun terapi teknikleri ve teoriler açısından belirlenir ve kişinin sorunlarını çözebilmesi için gerekli içsel ve zihinsel kaynaklarını fark edip kullanabilmesi sağlanır. Kişinin yaşadığı sıkıntı neyi işaret ediyorsa, o sorunun kaynağına odaklanılır. Psikoterapi ciddiye alınması gereken, kişinin motivasyonu ve terapistiyle kurduğu iş birliği ölçüsünde, verimli olabilecek bir süreçtir. Terapiste duyulan güven, açık ve dürüst olabilmek terapinin etkinliği açısından oldukça önemlidir. Bu süreçte kişinin yaşam koşulları, destek aldığı kaynaklar da sürecin verimliliğini etkiler. Hangi terapinin uygulanacak olmasından ziyade danışanda olması gereken bu faktörler terapinin faydalı olabilmesi için çok daha gereklidir. Nihayetinde sorunlarını kişi kendisi çözecek, terapistte bu süreçte ona rehberlik edecektir.
Psikoterapi Uygulama Yöntemleri
Psikoterapiyi bireysel olarak kendi sorunlarınız ile ilgili alabileceğiniz gibi, ilişkide bulunduğunuz kişiyle birlikte yaşadığınız sorunlar için, Çift Terapisi şeklinde karı koca olarak ya da sevgili olduğunuz kişiyle birlikte de alabilirsiniz. Sorunlarınız aile içi ilişkilerle ilgiyse aile üyelerinizle birlikte hep birlikte Aile Terapisi de alabilirsiniz. Bir diğer seçenek benzer sorunları olan kişilerin bir araya getirilerek yapıldığı grup terapisi yöntemidir.
Psikoterapi ne kadar sürer?
Psikolojik sorunlar kişiye özgüdür. Her insanın baş etme mekanizması, sorunlarını değerlendirme ve yaşama biçimi farklıdır. Nasıl ki fiziksel hastalıkları birebir aynı seviyede yaşamıyorsak, psikolojik sorunlar da kişiler arasında farklılık gösterir. Sorununuz olduğunu fark edip, çözme isteği ve motivasyonuyla ertelemeden terapiye başladığınızda elbette ki sorunlarınızı çözme süresi ona göre daha kısa sürecektir. Eğer kronik olan uzun süreli devam eden sorunlarınız varsa da bu süreç daha uzun sürecektir.
Nasıl ki var olan sorunlar kısa bir süre içinde oluşmadıysa, çözümü de o oranda kısa bir süre içerisinde olmayacaktır. Böyle bir bakış açısıyla üç beş seansta çözülmesi gerekir beklentisiyle terapiye başlamak, boşuna ve yanlış bir beklentidir. Eğer uzun süredir var olan kronik sorunlarınız varsa elbette ki bu süreç kısa olmayacaktır. Terapistinizle yapacağınız karşılıklı anlaşma sırasında, bu süreçle ilgili sizin beklentiniz, terapistinizin durumunuz ile ilgili önerisi, ne kadar süre ayırmayı planladığınız gibi konular karşılıklı konuşulur. Bu doğrultuda da terapi planı ve görüşme sıklığı ayarlanır. Genellikle terapi süreçleri haftada bir seans olacak şekilde ayarlanır.
Terapistlerin kullandığı teknikler benzer olsa da her terapistin kendine özgü terapiyi yürütme becerisi, iletişim ve yaklaşım şekli vardır. Danışanlarıyla kurdukları ilişki biçimleri farklılıklar gösterebilir. O nedenle herkes her terapistle aynı ilişki frekansı içerisinde olmayabilir. Her birey kendine özgüdür.
Psikoterapi insanın kendisini keşfettiği; kendisiyle ve terapistiyle ilişki içerisinde olduğu bir yolculuk gibidir...