İktisatçıların meşhur bir civciv hikâyesi vardır. Hikâye bu ya: Bir civciv yolda karşıdan karşıya geçerken ezilip ölmüştür.
Merkantilistlere göre: Civcivin ölümü ülke zenginliğinde bir azalmaya sebep olduğundan daha çok civciv ihraç etmek zorunluluğu oluşmuştur.
Fizyokratlar: Doğal düzen içerisinde civciv popülasyonu dengelenecektir. Dolayısıyla problem yoktur.
Klasikler: Görünmez el düzenler. Kalan civcivlere yönelik çalışma yapılmalıdır.
Neo_Klasikler: Diğer faktörler değişmeseydi civciv karşıya geçebilirdi.
Keynesyenler: Devlet müdahalesi ile üst geçit yapılsaydı civciv ezilmezdi. Uzun dönemde bakarsak tüm civcivler ölecektir.
Monetaristler: Caydırıcı cezalar az olduğu için civciv ezilmiştir.
Yeni Klasikler: Civciv ezildiği için diğer civcivler ezilmeyecektir. Ancak öngörülemeyen (sürpriz) otomobiller civcivleri ezecektir.
Yeni Keynesyenler: Bütün otomobiller civcivleri ezecektir. Otomobilin hızlı gittiğini bilmeyen civcivin karşıya geçme isteği onun ezilmesine sebep olmuştur.
Arz yanlı iktisatçılar: Civciv kaybını telafi etmek için vergiler düşmeli ve civciv üretimi teşvik edilmelidir.
Post_Keynesyenler: Otomobilin geçeceği belirsiz olduğu için civciv ezilmiştir.
Anayasal İktisat: Otomobillerin hızlı gitmesi anayasa ile yasaklanmalıdır.
Reel Konjonktür Teorileri: Otomobil icat edilmeseydi civciv ezilmezdi.
Hem ülkemizde hem de dünya ekonomilerinde bir aydır sürmekte olan fırtına bana bu hikayeyi hatırlattı. Birçok teori ve çözüm önerisi arasında herkesin ortak sorunu Dolar endeksinin nereye doğru yol aldığı. Fikirler birbiriyle örtüşmediği için çözüm önerileri de çeşit çeşit. Türkiye olarak bizlerde ekonominin temel dinamiklerini konuşmak yerine dövizin haliyle yatar kalkar olduk. Bu geçen süre zarfında nefes almadan yükselen kurların neredeyse aynı hızla geriye geldiğine de şahit olduk. Bu geçici rahatlama yıl sonuna kadar devam edecektir. Uluslararası büyük şirketlerin 2016 bilançolarına bu kadar kıymetli dolar zarar vereceği için 2017 yılında devam etmek üzere oyuna ara vereceklerini düşünüyorum.
John bir çiftçiden 100 $ a bir inek satın alır. Ertesi sabah kamyonetle ineği teslim almak üzere çiftlikten ayrılır. Sabah geldiğinde ise çiftçi geceleyin ineğin öldüğünü söyler.John haklı olarak parasını geri ister ancak çiftçi o parayı borcunu ödemek için kullandığını dolayısıyla hemen ödeyemeyeceğini söyler.Bunun üzerine John ineğin ölüsünü ister. Meraklı çiftçi ineğin ölüsünü verir. Aradan bir ay geçer ve çiftçi ile John pazarda karşılaşır. Çiftçi sorar ne yaptın ineğin ölüsünü? John cevap verir onu piyangoda sattım. Çiftçi şaşkınlıkla sorar ölü ineği nasıl sattın?
John der ki: Tanesi 2 $ dan 100 bilet sattım toplam 200 $ topladım. Çiftçi hayretle nasıl seni şikayet etmediler diye sorar? John ise sadece kazanan şikayet etti ona da bilet parasını geri ödedim sustu.
Dünya ekonomisi bu fıkrada olduğu gibi olmayan ödülü kazanmak için bilet satın almış ve çoğunlukla kaybetmiştir. Bakış açılarının farklı olması bana göre bu gerçeği değiştirmiyor. Üretim gücünü ekonominin temel dinamiği haline getirmeden ortaya atılan çözümler krizin değişmesini değil sadece gecikmesini sağlıyor. Ötelenen problemler ise kaçınılmaz olarak daha büyük tahribata sebep oluyor. Paradan para kazanma üzerine model geliştirenler unutmamalı ki piyangoyu düzenleyen her zaman kazanır.