Düz taban ya da taban çökmesi ayağın yapısal bir bozukluğudur, ayak sahip olması gereken arktan (kavisten) yoksun ve düz bir haldedir. Ayaklar yürüme ve dik duruş esnasında önemli rol oynayan uzuvlar olduğu için burada meydana gelen anormallik ayak tabanında, baldırlarda, dizlerde ve kalçalarda ağrılara neden olarak yaşam kalitesini bozmaktadır.
Yaygın görülen ve genellikle ağrısız bir durum olan düz tabanlık, çocukluk döneminde ayak kavisleri gelişmediğinde ortaya çıkabilir. Sıklıkla anne-babanın fark etmesiyle polikliniklere başvurulmaktadır. Diğer durumlarda ise, düz tabanlık bir travmadan sonra veya yaşın ilerlemesiyle birlikte gelişen aşınma ve yıpranma streslerinden gelişir.
Düz Tabanlık Nedir?
Düz tabanlık ile ilgili diğer ayrıntıları anlayabilmek için öncelikle düz taban nedir bilmek gerekir. Ayak tabanı normalde içe doğru bir kavise sahiptir. Bu iç kavisin kaybolması ile topuk dışa doğru kayar ve düz taban denilen ayakta şekil bozukluğu oluşur. Bu kavisin tamamen kaybolması gibi çok az olması da düz tabanlığa dâhildir. Yani normal bir ayağa bakıldığında görülen içe doğru kavis düz taban ayaklarda yoktur. Ayakta durulduğunda normal ayaklarda oluşan içe kavis oluşmaz ve düz taban ayağın yüzeyi tamamen üzerinde durulan zeminle temas halindedir.
Çocuğun Düz Taban Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Çocuklarda düz tabanlık sık karşılaşılan bir durumdur. Doğumla birlikte ayak tabanında bulunan yağ dokusu ayağa düz taban görünümü verir. Sıklıkla 6 yaşa kadar bu yağ tabakası azalarak ayağın normal kavisi ortaya çıkar. Aile tarafından çocukta düz taban olduğu fark edildiğinde endişeye kapılmadan hekim kontrolüne gidilmesi yeterlidir. 6 yaşından sonra devam eden düz taban varlığında, hastalığın şiddetine göre tabanlık kullanımı, egzersiz ve cerrahi uygulamalar seçenekler arasındadır.
Düz Tabanlık Belirtileri Nelerdir?
Düz tabanlık genellikle belirti göstermez. Ancak bazı düz taban görülen insanlarda zamanla ağrı görülür. Bu durumda görülen belirtiler şunlardır: Bacak krampları, ayakta ya da bacakta kas ağrısı, yürüyüş şeklinde değişiklikler, ayak bileklerinde ve topukta ağrı, ayak parmakların dışa doğru bakan görünüm. Normal ayaklar, ayakta dururken veya yürürken tüm alt gövdeyi uygun konfigürasyonda tutmak için tasarlanmıştır. Düz ayaklar, sağlıklı duruş için aynı temeli sağlamaz. Ayak yere doğru çökerken, alt bacaklar içe doğru dönme eğilimindedir. Bu içe dönüş, kalçalar dâhil tüm bacağı etkileyerek uzun süreli bacak ve sırt ağrısına neden olabilir.
Düz Taban Zararları Nelerdir?
Düz tabanlık ayakta durma ve hareket esnasında vücut ağırlığının yetersiz desteklenmesi nedeniyle ayak bileği, bacaklarda ağrıya neden olur. Vücudumuz günlük aktiviteler sırasında düz taban nedeniyle oluşan destek eksikliğine uyum sağlayabilir, fakat biraz tempolu yürüyüş, koşu gibi aktivite seviyesi biraz arttığında ciddi ağrı ve kas gerginliğine sebebiyet verebilir. Vücudun dengesi ayaklarda başlar. Ayaklar uygun desteği sağlamadığında, kötü postür ve yürüme bozukluğunun neden olduğu eklem sorunları riskini artırabilir.
Düz Taban düzelir mi?
Düz taban yaklaşık %85 civarında herhangi bir sorun oluşturmaz. %15 lik kısımda ise tedavi gerekebilmektedir. Düz taban için uygulanan çeşitli tedaviler bulunmaktadır.
- Ayak takviyesi / Tabanlık: Genellikle tedavinin ilk adımıdır. Taban desteği için ortez kullanılması tavsiye edilir. Destekleyici ayakkabılar da kullanılabilir. Günümüzde en yaygın kullanılanlar hastaya özel tasarlanmış tabanlıklardır.
- Yaşam tarzı değişikliği: Ayak tabanındaki ağrıyı hafifletmek için bazı günlük alışkanlıklar edinilebilir. Örneğin ayaktaki baskıyı azaltmak için kilo verebilir ve günlük düzenli egzersiz yapılabilir.
- İlaç tedavisi: Düz tabanlık tedavi edilmezse taban zarında ödem(plantar fasiit), topuk dikeni (kalkaneal spur) ve ayak taban kaslarında tetik noktalar (plantar miyofasiyal tetik noktalar) gelişebilir. Ağrılı dönemlerde kısa süreli non-steroid anti inflamatuar ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Uzun süreli ilaç kullanmak çözüm değildir.
- Cerrahi: Genellikle son çare tedavidir ve ağır vakalarda tercih edilir. Ameliyat ile tedavi 8 yaşından itibaren tercih edilebilir.
- Egzersiz Uygulamaları: Düz taban için uygulanabilecek ayak egzersizleri vardır. Bu egzersizler şunlardır.
Topuk Esnetme
Ayaktayken ellerinizi sert bir zemine dayayın, bu pozisyonda bir bacağınızı öne diğer bacağınızı arka doğru uzatın. Ayak tabanlarını zemine kuvvetlice bastırın. Sırtınız düz bir şekildeyken ön bacağınızı bükün. Arkada kalan bacağınızı da aşil tendonunda gerginlik hissedene kadar kendinizi ileri doğru itin ve yarım dakika bekleyin. Her iki ayağınız için 10 kez bu germeyi gerçekleştirin.
Bir sandalyeye oturun ve ayağınızın altına bir tenis topu koyun. Omurganızı düz tutarken tenis topunu ayağınızın altında yuvarlayın. İki üç dakika bir ayağınızla yaptıktan sonra diğer ayağınıza geçin.
Ayak parmaklarını esnetme
Parmak ucuna kalktığımız zaman ayak kavisimiz maksimum halini almaktadır. Bu esnemeler, düz tabanın artmasını önleyen hareketlerdendir. Bunun için parmak uçlarınızda yükselin ve 5 saniye kadar bekleyin. Bu hareketi günde 10-15 kere tekrar edin. Ayrıca bu hareketi günlük yaşamınıza entegre edebilirsiniz, örneğin merdiven çıkarken parmak ucu çıkışlarla fark etmeden kendiniz için güzel bir önlem almış olacaksınız.