Dünya nüfusunu idare edenlerin, çıkarları uğruna yapamayacakları hiç bir şey yoktur. Bu, son zamandaki siyasi ve stratejik gelişmelerden çok iyi anlaşılmıştır. Ancak; bilim insanları başkalarının ekonomik çıkarlarını düşünmek zorunda değildir. Burada pekte önemsenmez gibi görülen idealizm ve ahlak devreye giriyor.

En azından Filistin-İsrail, Ukrayna, Irak, Suriye vb.’ ülkelerin durumları dikkate alındığında idealizm ve ahlakın pekte önemsenmediğini düşünenlerin çoğunlukta olduğunu belirtebiliriz. Günümüzde gerilerde kalmış gibi görünen bireysel ve toplumsal bu değerlerin varlığı ve sürdürülmesi güçlü, demokratik kişilik ve liderlik yapısına bağlıdır. Bu değerler toplumsal liderler veya önderler tarafından önemsenmeli, bireysel ve toplumsal ilişkilerde ön plana çıkarılmalı, benimsenmeli ve uygulanmalıdır. Doğruluğunda ulusal mutabakat varsa toplum yönlendirilmelidir.

Filistin’de Hamasın İsrail tarafından Gazze’yi işgalinin durdurulmasına yönelik başlayan savaşın takibinde İsrail’in kural tanımaz saldırıları, bu saldırılarda insani değerleri yok sayarak birçok savaş suçu işlediği halde kapitalist sistemin savunucuları süper güçler denilen ülkelerce engel olunmaması, Filistin halkının Gazze’nin kuzeyden güneye göçe zorlanması, Ukrayna-Rusya ve Suriye, Irak ve gündemden düşürülen ve ABD, Rusya işgalleri ile devam eden Afganistan’daki karışıklık bireysel ve toplumsal değerlerin tanınmadığı cepheler haline gelmiştir.

Son dönemde İsrail’in Gazze’de işgal ettiği ve Hamas’ın şehitler vererek geri aldığı Gazze topraklarındaki tünellerin birçoğunun önceki işgallerde İsrail tarafından yapılmasına rağmen Hamas tarafından yapıldığı beyan edilerek yüzyılımızdaki savaş ahlakına pes dedirtecek bir düzeye çıkmıştır.

Bahsettiğimiz bu idealler bireysel olabileceği gibi toplumsal da olmalıdır. Her milletin kendi kültürü, toplumsal yapısı, eğitim ve ahlak düzeyinde kabul görmüş idealleri vardır ve bunlar kültürel yapısı ile nesilden nesile aktarılır. Bu idealler toplumun ahlak yapısı ile paralellik gösterir. Uluslararası düzeyde bu ideallere ülkeler ve liderleri sahip çıkmalıdır. Ahlaki ve inanış yapısından çok farklı ve kabul edilebilir çerçevede olmayan idealler de benimsenemez veya böyle bir ideal ortaya çıkmaz.

Ekonomik temelli olan ve emperyalizmin farklı bir yöntemi olarak da bilinen toplumsal veya ticari ilişkilerde insanoğlu bu yöntemlerin dışında da birçok yöntem geliştirmiştir. Bu yöntemler ulusal veya uluslararası ekonomik hareketlerde müşteri ilişkilerinin varlığını ve olumlu yönde sürdürülebilirliğinin zorunlu olduğunu göstermiştir çünkü askeri güçler artık ekonomik güçlere dayanmaktadır.

Son yıllarda uluslararası düzeyde memnuniyetten çok zor kullanarak sürdürülebilirlik sağlanmaya çalışılmakta, insani memnuniyet ve müşteri ilişkileri gözetilmemektedir. Ancak bu talepler ve kuralların Türkiye’de dahil olmak üzere bazı ülkelerde ulusal düzeyde işletme/firma bazında uygulamaları görülmektedir.

Dünya üzerinde bilinen ilk müşteri şikayetinin bundan 3.800 yıl önce yazıldığını biliyor muydunuz? Müşteri hizmetleri konusu modern dünya da olduğu kadar milattan öncesinin de sorunuydu. British Museum’da bulunan Eski Babil dönemi tableti ise bunu kanıtlar niteliktedir.

Bu kil tablette Nanni adındaki bir adamdan Ea-nasir’e, kendisine kötü kalitede bakır külçe gönderildiğinden ve başka bir teslimatının ise geç ve yanlış yapıldığından dolayı duyduğu şikayeti yazmaktadır. Tablet, Asurolog A. Leo Oppenheim tarafından tercüme edilmiş ve şu şekilde okunmuştur;

“Geldiğinde bana şöyle dedin: ‘Gimil-Sin’e (geldiğinde) kaliteli bakır külçe vereceğim. O zaman gittin ama bana söz verdiğini yapmadın. Elçimden (Sit-Sin) önce iyi olmayan külçeler koydun ve ‘Onları almak istiyorsan, al; eğer almak istemiyorsan, git!’ dedin. Bundan sonra sizden kaliteli olmayan herhangi bir bakır kabul etmeyeceğime dikkat edin. Külçeleri kendi bahçemde ayrı ayrı seçeceğim ve alacağım ve reddedilme hakkımı size karşı kullanacağım çünkü bana hakaret ettiniz.” Çeviri kaynağı: Arkeonews

Müşteri memnuniyetinden yola çıkan ve maximum yarar gözeten büyük firmalardan Google'ın ortaya koyduğu yeni kuantum bilgisayarı 47 yıllık işlemleri sadece 6 saniyede tamamlayabiliyor. Bu 2019'da piyasaya sürdüğü modele göre tam 241 milyon kat daha hızlı olduğunu gösteriyor. Bu hızın ortaya konulmasında yıllar, yüzyıllar değil, aradan 4,5 yıl geçmiştir. Bu mevcut hesaplama yeteneği imkansız olan moleküler simülasyonları çalıştırarak yeni tıbbi ilaçlar ve aşıların keşif edilebilmesini mümkün kılar. Sağlık bilimlerindeki bu devrimsel değişim, tedavi süreçlerinin hızlanması ve daha önce çözülemeyen birçok sağlık sorununa çözüm bulunması anlamına gelebilir. Kuantum bilgisayarlar sadece hızlarıyla değil, aynı zamanda bilim, teknoloji ve tıp dahil bir dizi sektörde yeni kapılar açma potansiyelleriyle de etkileyicidir. İşte teknolojinin sınırlarını zorlamanın gücü!

Önceki makalelerde de belirttiğim gibi yapay zekâ da kullanılarak bu hızda iş ve işlemlerin bu kadar kısa sürede gerçekleştirebilmesi kendi dalında büyük bir inovasyondur. İnovasyonların insani ve müşteri taleplerine göre yönlendirilmesi ve değişimin sürdürülebilmesi açısından oldukça önemlidir. Risk ve fırsatlar açısından da işletmelere ait yıllık faaliyet raporlarında yer alması gerekmektedir.

Türkiye de yıllık faaliyet raporu yayınlama zorunluluğu genel olarak düzenlenmemiş ve düzenleyenlerinde kapsamı ve bilgi aktarımının çokta etkin durumda olmadığı bilinmektedir. 2022 GSYH'sını oluşturan ve İSO ilk 100 de yer alan şirketlerden sadece 36 şirket yıllık faaliyet raporu yayınlanmakta ve bu şirketlerin GSYH içindeki payı yaklaşık %11’ini ifade etmektedir. İSO ilk 100 de yer alıp yıllık faaliyet raporu olmayan şirket sayısı ise 66 ve bu şirketlerin GSYH içindeki payı yaklaşık %9’dur.

Kısaca Türkiye ekonomisi içinde ciddi hacim oluşturan, kaynakların-fonların muhtemelen yüksek kısmını tüketen ciddi anlamda istihdam sağlayan ve dolayısıyla da makro faktörler açısından risk doğuran 66 şirketin ne yaptığını, nasıl yönetildiğini, yönetim kapasitelerini, risklerin hedge (emtia ve finansal araçların yönetimi) yoluyla yönetip yönetmedikleri gibi çok fazla detaylı konu hakkında finansal veri veya ekonomik bilgi bulunmamaktadır. Muhtemelen bu şirketlerin sahipleri de farkında olmayabilirler. Risk ve fırsatların faaliyet raporları ile daha doğru veya doğruya yakın değerlendirilebileceği açıktır.

Yıllık faaliyet raporlarına bu açıdan bakıldığında konunun uzmanı Prof.Dr. Davut Pehlivanlı, genel olarak kurumsal yönetim uygulamaları ve yıllık faaliyet raporu yayınlama zorunluluğunun yeniden düzenlenmesi ve bu konunun desteklenmesi gerektiğini belirtenlerdendir. Sanıyoruz ki böyle düşünenler de çoğunluktadır. Kişi ve kurumsal açıdan faaliyet raporları ile emtia ve finansal yapıların izlenememesi, ilgili firmalar ve ülke ekonomisi için büyük kayıplar oluşturmaktadır.

Türkiye’nin hızlı bir inovasyonla ekonomik açıdan Rusya - ABD, İngiltere vb. gibi dünyaya yön verebilen ülkeler arasında yer alması en üst düzeyde beklentilerimiz arasındadır.

Barış dolu nice mutlu yeni yıllara ulaşabilmek dileğiyle.

Sağlıkla kalın..!